Ο πολιτισμός αποτελεί εργαλείο βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, ενισχύοντας την τοπική ταυτότητα και οικονομία μέσα από αυθεντικές εμπειρίες στην ύπαιθρο.

Πρέπει να καταλάβουμε κάτι στην χώρα μας, ότι ο πολιτισμός και ειδικά ο λαϊκός πολιτισμός είναι βαθιά ριζωμένος μέσα στην συνείδησή μας και το συλλογικό μας γίγνεσθαι. Ο τουρισμός και ο πολιτισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι μιας και συνδέονται με την έννοια προορισμός. Διαλέγουμε που θα πάμε. Επιλέγουμε τι θα δούμε. Μας κινητοποιεί μια σειρά εκδηλώσεων να πάμε την επισκεφθούμε. Όλα αυτά πλέον όχι μόνο σε μεγάλα αλλά και σε μικρότερα αστικά κέντρα και παντού στην ύπαιθρο χώρα. Αποτελεί ευκαιρία εξωστρέφειας κάθε τοπικής κοινωνίας να προσελκύσει επισκέπτες και να βοηθήσει την τοπική ταυτότητα και οικονομία ως πυλώνας βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης. Η ύπαιθρος χώρα αποτελεί έναν ζωντανό πολιτιστικό οργανισμό, όπου η παράδοση συναντά τη δημιουργικότητα και ο φυσικός πλούτος συμπληρώνει την πολιτιστική κληρονομιά. Ο πολιτισμός δεν είναι απλώς στοιχείο ταυτότητας, αλλά εργαλείο ενεργοποίησης των τοπικών κοινωνιών και μέσο για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη.
Το πολιτιστικό καλεντάρι της Υπαίθρου είναι πλούσιο και πολυμορφικό, περιλαμβάνοντας από παραδοσιακά πανηγύρια και αναβιώσεις εθίμων μέχρι φεστιβάλ μουσικής, θεάτρου, κινηματογράφου, εικαστικών τεχνών και τοπικών προϊόντων. Αυτές οι εκδηλώσεις αποτελούν σημαντικούς χρόνους συνάντησης για την τοπική κοινότητα, αλλά και πόλους έλξης για επισκέπτες που αναζητούν αυθεντικές εμπειρίες, μακριά από τον άναρχο επώδυνο για πολλούς προορισμούς μαζικό τουρισμό. Η ενίσχυση αυτών των πολιτιστικών δράσεων συμβάλλει στην αποκέντρωση του τουρισμού, καθώς διαχέεται η τουριστική κίνηση καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και σε λιγότερο γνωσμένες περιοχές. Στην αθέατη Ελλάδα. Παράλληλα, δίνει ώθηση στην τοπική οικονομία, προάγοντας μικρές επιχειρήσεις, τοπικά προϊόντα και παραδοσιακές τέχνες αλλά και σπάνιες δεξιότητες.
Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη περιλαμβάνει την φροντίδα του πολιτιστικού περιβάλλοντος, αλλά και τη διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας. Μέσω της ενσωμάτωσης του πολιτιστικού καλενταριού στην τουριστική στρατηγική, δημιουργούνται προϋποθέσεις για έναν τουρισμό με σεβασμό στον τόπο, τους ανθρώπους και την ιστορία του. Ο επισκέπτης δεν είναι απλός θεατής, αλλά συμμετέχει ενεργά στην εμπειρία, συμβάλλοντας στη διατήρηση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η ύπαιθρος χώρα μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα πολιτισμικής και τουριστικής συνύπαρξης με θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Επενδύοντας στη σύγχρονη πολιτιστική παραγωγή, αναδεικνύοντας και εξελίσσοντας τη λαϊκή παράδοση μέσα από τοπικές γιορτές και καλλιτεχνικές πρωτοβουλίες, ο τόπος μπορεί να μετατραπεί σε πρότυπο προορισμού βιώσιμης εμπειρίας, που σέβεται το παρελθόν και χτίζει δημιουργικά το μέλλον.

Για παράδειγμα στην Αιγιάλεια-Vostizza, την γη του Αθάνατου νερού με τα 7 αρχαία ποτάμια οργανώνεται κάθε χρόνο αυτή την περίοδο μια σειρά εκδηλώσεων για τον κινηματογράφο προς τιμήν του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη Θόδωρου Αγγελόπουλου. Το φεστιβάλ (AISFF – Aigion International Short Film Festival) ελκύει σκηνοθέτες, ανθρώπους του κινηματογράφου, κινηματογραφόφιλους και δημοσιογράφους προκειμένου να ζήσουν μια εβδομάδα στην μαγεία της έβδομης τέχνης. Το AISFF αναπτύσσεται ραγδαία, εστιάζοντας σε ποιότητα, διεθνείς συνεργασίες και νέες φωνές στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Η χρήση ενός υπαίθριου κινηματογράφου δίπλα στη θάλασσα, σε ένα ιστορικό περιβάλλον με αναφορές στον Αγγελόπουλο, προσδίδει μοναδική ατμόσφαιρα μιας παράξενης βαλκανικής οικουμενικότητας.
Στην ίδια περιοχή του Αιγίου, στις πλαγιές της Αιγιάλειας, ακολουθούν τα Οινοξένεια μια υπερπαραγωγή εκδηλώσεων πάνω στον θεματικό άξονα του οίνου ο οποίος πάνω στην αμπελουργική ζώνη της αιγιάλειας γης έχει πολλαπλές και εκπληκτικές προτάσεις με πάνω από 20 επισκέψιμα οινοποιεία. Το πλούσιο πρόγραμμα περιλμβάνει, γευσιγνωσίες οίνου στα οινοποιεία, επισκέψεις & πεζοπορίες σε αμπελώνες και μοναστήρια, δαστρονομική πανδαισία, με τοπικά προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ, πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως συναυλίες σε αμπελώνες, θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις φωτογραφίας & ζωγραφικής, παρουσιάσεις βιβλίων, προβολές ταινιών με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στον «μαύρο χρυσό» της περιοχής – τη σταφίδα Vostizza – ως βασικό προϊόν σύνδεσης οίνου και γαστρονομίας. Με αυτό τον τρόπο το φεστιβάλ αναδεικνύει τον χαρακτήρα της Αιγιάλειας ως ποιοτικού τουριστικού προορισμού, συνδυάζοντας τις αμπελοοινικές εμπειρίες (oenotourism), την Τοπική κουζίνα & τον δημόσιο διάλογο για τη σταφίδα, την πολιτιστική ανάδειξη αλλά και την βιώσιμη ανάπτυξη μέσω συνεργειών φορέων και τοπικών προϊόντων. Όλα αυτά εντάσσονται στην προσπάθεια για 365 ημέρες τουρισμό, με την ανάπτυξη ενός δικτύου ποιότητας του Δικτύου και συνεχή εκπαιδευτικά/ερευνητικά workshops. Κι όλα αυτά σε μια περιοχή με πολλούς επισκέπτες από όλο τον κόσμο που έρχονται να δουν τα νερά που βαφτίστηκε αθάνατος ο Αχιλλέας και να δοκιμάσουν την έκρηξη γεύσης της σταφίδας Vostizza.

Σε μια άλλη περιοχή της Ελλάδας όπου το νερό επίσης έχει τεράστια αξία και δύναμη, στην Έδεσσα, την πόλη των νερών και το κερασιών οργανώνεται την περίοδο του Ιουνίου το Φεστιβάλ Κερασιού. To Edessa Cherry Festival βάζει με εντελώς πρωτότυπο και σύγχρονο τρόπο τον αγαπημένο κόκκινο φρούτο του καλοκαιριού σε διάφορους ρόλους σε όλη την Ορεινή Πέλλα. Στην γαστρονομία σεφ να ετοιμάζουν σύγχρονα μενού στα εστιατόρια, στα μπαρ  μπάρμαν ετοιμάζουν πρωτότυπα κοκτέιλ βασισμένα στο κεράσι, στα πάρκα γυμναστές προτείνουν άθληση και φρουτοδιατροφή, ενώ αγώνες ποδοσφαίρου, χαντμπωλ και μπάσκετ οργανώνονται με έπαθλο κεράσια. Παράλληλα διαιτολόγοι μιλάνε για την διατροφική αξία, καλλιτέχνες εμπνέονται με εκθέσεις εικαστικών τεχνών ενώ μουσικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ  stand up comedy τοποθετούν την ζωή και το ρόλο του πολύτιμου φρούτου στη καθημερινότητα. Η τοπική κοινωνία και οι επισκέπτες μαζί απολαμβάνουν ένα φεστιβάλ με ιδιάζουσα τοπικότητα αλλά ταυτόχρονα ελκυστική εξωστρέφεια. Όλα αυτά στενά συνδεδεμένα με την πόλη των Καταρρακτών και την Ορεινή Πέλλα με τα ήρεμα νερά των λιμνών, τα άγρια των ποταμών και τα ζεστά των ηφαιστειακών πηγών στο Πόζαρ.

Πολύ κοντά στην Έδεσσα στην περιοχή της λίμνης Βεγορίτιδας κάτω από το όρος Βόρας-Καϊμάκτσαλάν οργανώνεται το Vegoritida Apple Festival. Ένα πολυθεματικό φεστιβάλ με μουσική, χορό και γαστρονομία με πιάτα από γεύσεις από τα διάσημα μήλα Βεγορίτιδας σε συνδυασμό με τις πλούσιες ορεινές γεύσεις του Καιμάκτσαλάν. Το Vegoritida Apple Festival οργανώνεται κάθε χρόνο στα τέλη του Οκτώβρη, με δράσεις πολιτισμού, γεύσης, φύσης και γνώσης σε όλη την περιοχή της Έδεσσας, της Άρνισσας και των γύρω χωριών της Ορεινής Πέλλας. Δράσεις γευσιγνωσίας μήλου με οικοξεναγήσεις στο Μύλο Γεύσης και στην Έκθεση Φυσικής Ιστορίας Υγροβιότοπου Άγρα-Βρυτών-Νησίου αλλά και εκθέσεις εικαστικών από τα παιδιά παράλληλα με έκθεση φωτογραφίας στο Πολιτιστικό Κέντρο Άρνισσας, αφιερωμένη στην ιστορία του μήλου, με φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό. Παράλληλα το τουρνουά ποδοσφαίρου “Vegoritida Apple Cup” με συμμετοχή παιδικών ακαδημιών ενώ εξελίσσονται διαγωνισμοί και ξεναγήσεις στους «Δρόμους της Γαστρονομίας του Καϊμακτσαλάν»  με γευστική δοκιμή μήλων. Παράλληλα, πραγματοποιείται Έκθεση και Γευσιγνωσία Μήλων με συμμετοχή τοπικών παραγωγών και συνεταιρισμών ενώ οι άνθρωποι της περιοχής μαζί με τους επισκέπτες συμμετέχουν σε εργαστήρια για να μάθουν τα μυστικά του μήλου. Καθημερινά στα συμμετέχοντα εστιατόρια και καφέ σε Άρνισσα, Παναγίτσα και Παλαιό Άγιο Αθανάσιο, παρουσιάζονται τα “Apple Brunch”, ειδικά πλήρη μενού με βάση το μήλο ενώ στήνεται υπαίθρια δίνοντας ρυθμό με μουσική και τοπικές γεύσεις ένα γευστικό DJ Apple Vibes Party στο κέντρο του χωριού. Καθ’ όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ, οι επισκέπτες καλούνται να ακολουθήσουν το ειδικό σήμα του Vegoritida Apple Festival για να ανακαλύψουν επιχειρήσεις που συμμετέχουν στη δράση «Γεύσεις του Μήλου», σε Άρνισσα, Παναγίτσα και Παλαιό Άγιο Αθανάσιο. Το φεστιβάλ περιλαμβάνει επίσης Διαγωνισμό Φωτογραφίας, με θέμα «Μήλα της Βεγορίτιδας» σε φυσικό φόντο, και προσφέρει την ευκαιρία να κερδίσετε το βραβείο του … «Χρυσού Μήλου του Μίδα».

Φυσικά σε κάθε περιοχή της Ελλάδας ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού οργανώνονται πάρα πολλά πανηγύρια τα οποία συνδέονται στενά με την λαϊκή και θρησκευτική παράδοση. Τα πανηγύρια αυτά αυτό-οργανώνονται με πολλή εθελοντική δουλειά από τις τοπικές κοινωνίες και προσφέρουν πλήθος εμπειριών μαζί με γλέντι, χορό, τραγούδι και γεύσεις της κάθε περιοχής. Η λαϊκή αυτή παράδοση αποτελεί μοναδική εμπειρία μυσταγωγίας στους επισκέπτες και οφείλουμε όλοι να κάνουμε τα πάντα για την διατήρηση και προστασία αυτών των πανηγυριών η ιστορία των οποίων πολλές φορές χάνεται στο χρόνο και αποτελούν τον συνδετικό κρίκο των τοπικών κοινωνιών. Είτε βρεθείτε στην Κρήτη, είτε στην Πελοπόννησο, είτε στην Μακεδονία, είτε στα νησιά ακολουθήστε τα τοπικά πανηγύρια και θα κερδίσετε … εικόνες, γεύσεις, μουσικές εκφράσεις και κυκλικούς χορούς που θα σας παρασύρουν σε ένα άλλο σύμπαν.
Το συμπέρασμα είναι ότι  κάθε προορισμός που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να επενδύει στον πολιτισμό με τρόπο που να επωφελείται τόσο η τοπική κοινωνία όσο και το τουριστικό οικοσύστημα μέσω του έγκαιρου σχεδιασμού και της θεσμοθέτησης πολιτιστικού καλενταριού και στήριξης σειράς εκδηλώσεων που έχουν χαρακτηριστικά που ελκύουν επισκέπτες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Χρειάζεται θεσμοθέτηση και έγκαιρος σχεδιασμός μαζί με στοχευμένη προβολή και αξιοποίηση εκδηλώσεων που γίνονται είναι εξαιρετικά υψηλού επιπέδου και παράγουν μοναδικές εμπειρίες. Δυστυχώς πολλές φορές ο σχεδιασμός τελευταίας στιγμής εξαιρετικών εκδηλώσεων βγάζει από το κάδρο όχι μόνο τους επισκέπτες αλλά και την τοπική κοινωνία μιας και τυχαίνει πολλές παράλληλες εκδηλώσεις να οργανώνονται μαζί. Είναι ξεκάθαρο ότι ένα πολιτιστικό καλεντάρι για να έχει ουσιαστική αποτελεσματικότητα και θετικό αποτύπωμα θα πρέπει τουλάχιστον σε επίπεδο πληροφόρησης να έχουν όλοι έγκαιρη πρόσβαση.  Πρέπει να καταλάβουμε στην Ελλάδα, ότι όλα μπορεί να είναι τουρισμός, όλα είναι εμπειρίες και η πρόσβαση σε αυτές προϋποθέτει γνώση και έγκαιρο σχεδιασμό ώστε να συμβάλλουν με θετικό τρόπο στην διαμόρφωση της τελικής προστιθέμενης αξίας για την συνολική αξία ενός πολυδιάστατου Ελληνικού Τουρισμού με χωροχρονική διασπορά της ωφέλειας, που σέβεται και αναγνωρίζει τους λιγότερο γνωστούς προρισμούς και τις τοπικές κοινωνίες.

О Δρ.Ευάγγελος Κυριακού είναι Οικονομολόγος –Ειδικός Διαχείρισης Προορισμών και κατάγεται από την Έδεσσα. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Διοίκηση Επιχειρήσεων, έχει Μεταπτυχιακό στην Διοίκηση Τουριστικών Προορισμών & Επιχειρήσεων & Διδακτορικό στην Διαχείριση Προορισμών στο Πανεπιστήμιο Οχρίδας.Εργάζεται στην Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Έδεσσας ως υπεύθυνος τουρισμού, πληροφορικής περιβάλλοντος. Συμμετέχοντας σε ομάδες εργασίας σχετικές με την έρευνα, τον επιχειρησιακό και στρατηγικό σχεδιασμό, την βιώσιμη τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη καθώς και σε διεθνή, ευρωπαϊκά, διασυνοριακά & εθνικά προγράμματα. Ασχολείται επίσης ως εκπαιδευτής ενηλίκων του εθνικού μητρώου εκπαιδευτών και εισηγητών του εθνικού κέντρου δημόσιας διοίκησης ενώ εκπαιδεύει στελέχη τουρισμού ως πιστοποιημένος εκπαιδευτής και μέντορας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με αρθρογραφία σε περιοδικά. Είναι Μέλος ΔΣ του Αναπτυξιακού Οργανισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Μέλος ΔΣ της Διεθνούς Ένωσης «Νίκου Καζαντζάκη», μέλος στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Αειφόρου Τουρισμού (GSTC). Επίσης είναι μέλος ΔΣ στην Δημοτική Επιχείρηση, αντιπρόεδρος στο ΔΣ των εργαζομένων ΟΤΑ Ν.Πέλλας, μέλος ΔΣ του Συλλόγου Έδεσσας «Μέγας Αλέξανδρος». Μιλάει 4 γλώσσες.Πιστεύει στη δύναμη της μικρής πόλης ακόμη και του πιο μικρού χωριού της Μακεδονίας, της Ελλάδας και όλων των Βαλκανίων. Αυτό με κατάλληλη ενθάρρυνση και σχεδιασμό, μπορεί να οδηγήσει σε φιλοξενία επισκεπτών, ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας, της ιστορίας των ανθρώπων και των ασχολιών τους. Το όραμα του είναι η βιώσιμη ανάπτυξη της κάθε περιοχής με την ανθρώπινη της κοινότητα μέσα από την δημιουργία και ενίσχυση δράσεων, για 365 μέρες τουρισμό με ποιότητα ζωής για τους πολίτες και ποιότητα εμπειρίας στους επισκέπτες.Περισσότερα www.kiriakou.eu
Source: traveldailynews.gr