Η Δρ. Μαριάννα Σιγάλα προτείνει τη δημιουργία Πολιτιστικού Κέντρου-Μουσείου στη Σαντορίνη, για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και κοινωνική συμμετοχή.

Η Ελλάδα, με τα εκατοντάδες νησιά της και τον ανεξάντλητο πολιτισμικό της πλούτο, αποτελεί διαχρονικά έναν από τους πλέον ελκυστικούς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, ιδίως με τη Σαντορίνη. Κάθε νησί φέρει τη δική του πολιτιστική σφραγίδα, με παραδόσεις, τοπία και ιστορικές αναφορές που συνθέτουν ένα αυθεντικό τουριστικό προϊόν, μοναδικό στην παγκόσμια αγορά. Ο τουρισμός, εξάλλου, αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας, με τη συνολική του συμβολή να εκτιμάται, το 2024, μεταξύ 28% και 33% του ΑΕΠ.
Στο πλαίσιο αυτό, η Σαντορίνη κατέχει εξέχουσα θέση. Το ηφαιστειακό τοπίο, η καλντέρα, η χαρακτηριστική αρχιτεκτονική και τα παγκοσμίως αναγνωρίσιμα ηλιοβασιλέματα την έχουν αναδείξει σε ναυαρχίδα του ελληνικού τουρισμού. Ωστόσο, η εντυπωσιακή της επιτυχία συνοδεύεται πλέον από ορατές προκλήσεις: πίεση στις υποδομές, περιβαλλοντική επιβάρυνση, κοινωνικές εντάσεις και απώλεια της τοπικής αυθεντικότητας. Η εμπειρία που προσφέρεται στους επισκέπτες παραμένει περιορισμένη σε επιφανειακές εικόνες και αναλώσιμες εντυπώσεις, χωρίς να ενισχύεται η επαφή με την πολιτιστική και κοινωνική ουσία και ταυτότητα του τόπου και των ανθρώπων του.
Η μονοδιάστατη τουριστική εξάρτηση — ένα μοντέλο που βασίζεται στην υπερπροβολή φολκλορικών και καταναλωτικών στοιχείων, όπως η θέα, το φαγητό και η φωτογραφία — έχει αρχίσει να εξαντλεί τα όριά της, αλλά και τη μόδα και τη ζήτησή τους από τους σύγχρονους τουρίστες, οι οποίοι αναζητούν κάτι πιο ανθρώπινο, ουσιαστικό και αληθινό. Παράλληλα, η αυξανόμενη τουριστική πίεση εντείνει τις ανισορροπίες: οι υποδομές δυσκολεύονται να ανταποκριθούν, η ποιότητα ζωής των κατοίκων υποβαθμίζεται, ενώ οι κοινωνικές αντιδράσεις γίνονται ολοένα και πιο έντονες. Οι σύγχρονες τάσεις στο παγκόσμιο τουριστικό περιβάλλον καταδεικνύουν ότι η ποιοτική, βιώσιμη και συμμετοχική εμπειρία αποκτά αυξανόμενη σημασία για τον ταξιδιώτη. Οι επισκέπτες αναζητούν αυθεντικότητα, εμπλοκή με την τοπική ζωή και πολιτιστική ουσία. Θέλουν να ταξιδεύουν ουσιαστικά και με αντίκρισμα — όχι απλώς να καταναλώνουν εικόνες. Το κεντρικό ερώτημα που προκύπτει, λοιπόν, είναι: ποιο αναπτυξιακό μοντέλο μπορεί να αξιοποιήσει, αλλά και να εξελίξει το πολιτιστικό κεφάλαιο της Σαντορίνης ως στρατηγικό πόρο για βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη;
Σε αυτό το καίριο ερώτημα απαντά η Δρ. Μαριάννα Σιγάλα, καθηγήτρια Μάρκετινγκ και Διευθύντρια της Διεθνούς Ξενοδοχειακής Σχολής στο University of Newcastle της Αυστραλίας. Η προσέγγισή της ενσωματώνει τη διεθνή εμπειρία και την επιστημονική γνώση, προτείνοντας μια ριζική αναθεώρηση του κυρίαρχου μοντέλου. Η Δρ. Σιγάλα επισημαίνει πως η Σαντορίνη “βρίσκεται σήμερα σε ένα κομβικό σταυροδρόμι“, με ένα τουριστικό προϊόν που δείχνει σημάδια στασιμότητας, εφόσον “προσφέρει κυρίως ηδονικές απολαύσεις, όχι όμως βαθιές εμπειρίες με νόημα που θα δημιουργούσαν δεσμούς και θα ενθάρρυναν τον επισκέπτη να επιστρέψει”.
Αντί για ένα μοντέλο τουρισμού παθητικού χαρακτήρα, που εξαντλείται σε εντυπωσιακές εικόνες και επιφανειακή κατανάλωση, η Δρ. Σιγάλα προτείνει μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική: έναν τουρισμό με πυρήνα τον πολιτισμό, ως φορέα διαφοροποίησης, ενίσχυσης της τοπικής ταυτότητας, καλλιέργειας του ανθρώπινου κεφαλαίου του προορισμού και ουσιαστικής κοινωνικής συμμετοχής. Η πρότασή της είναι σαφής: η ίδρυση ενός σύγχρονου Πολιτιστικού Κέντρου-Μουσείου στη Σαντορίνη. Ένα τέτοιο εγχείρημα δεν αποτελεί απλώς υποδομή πολιτισμού ή τουριστικής αναψυχής, αλλά μπορεί να λειτουργήσει ως κόμβος παραγωγής πολιτισμού και νοήματος, δημιουργίας οικονομικής αξίας και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής. Το Πολιτιστικό Κέντρο-Μουσείο, όπως το περιγράφει η Δρ. Σιγάλα, θα μπορούσε:

• να ενισχύσει την τοπική οικονομία μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της στήριξης των δημιουργικών βιομηχανιών,
• να διαφοροποιήσει το τουριστικό προϊόν, παρέχοντας ένα αυθεντικό, μη αντιγράψιμο και ελκυστικό αφήγημα για τον προορισμό,
• να εκπαιδεύσει και να εμπλέξει ενεργά τον επισκέπτη, προσφέροντας εμπειρίες μάθησης, κατανόησης και ουσιαστικής συμμετοχής,
• να καλλιεργήσει την κοινωνική ταυτότητα και την υπερηφάνεια των κατοίκων, ενισχύοντας τη συμμετοχή τους στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του μέλλοντος του τόπου,
• να στηρίξει τη βιωσιμότητα, επιτυγχάνοντας αποκέντρωση της τουριστικής ροής και αποσυμφόρηση των πλέον κορεσμένων σημείων.

Η επιστημονική τεκμηρίωση της πρότασης βασίζεται σε διεθνή παραδείγματα του λεγόμενου Guggenheim effect: το μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο, το οποίο άλλαξε ριζικά τη μοίρα μιας υποβαθμισμένης βιομηχανικής πόλης, το MONA στην Τασμανία, που μετέτρεψε έναν απομακρυσμένο τόπο σε κέντρο πολιτιστικής καινοτομίας και το Louvre στο Άμπου Ντάμπι, που ανέδειξε τον πολιτισμό σε βασικό μοχλό παγκόσμιας τουριστικής ελκυστικότητας. Η Δρ. Σιγάλα υπογραμμίζει ότι μια τέτοια στρατηγική αλλαγή προϋποθέτει και μεταστροφή νοοτροπίας: “Η Σαντορίνη καλείται να εγκαταλείψει το ξεπερασμένο μοντέλο “ζούμε για τον τουρισμό” και να περάσει σε μια νέα λογική: “ο τουρισμός ως εργαλείο που υπηρετεί την κοινωνία — και όχι το αντίθετο”.
Αυτή η μετάβαση δεν είναι απλώς στρατηγική, αλλά υπαρξιακή για το μέλλον του προορισμού και των ανθρώπων του. “Η δημιουργία ενός Πολιτιστικού Κέντρου-Μουσείου δεν είναι απλώς μια τουριστική επένδυση. Είναι μια στρατηγική επιλογή που μπορεί να φέρει ισορροπία, βιωσιμότητα και όραμα στο μέλλον του νησιού και στις επόμενες γενιές”, σημειώνει. Καταλήγοντας, η απάντηση της Δρ. Σιγάλα είναι ξεκάθαρη: “Η βιώσιμη τουριστική εξέλιξη της Σαντορίνης περνά μέσα από την πολιτιστική στρατηγική καινοτομία, η οποία θα μετατρέψει την τουριστική δραστηριότητα από αυτοσκοπό σε μέσο ουσιαστικής κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης, ενισχύοντας τόσο την τοπική κοινωνία όσο και τη διεθνή ανταγωνιστικότητα του προορισμού”.

Η Γιώτα Μοσχοπουλίδου είναι πτυχιούχος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων και Απόφοιτη Μεταπτυχιακού ΔΠΜΣ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επιστημονική κατεύθυνση “Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη”.Δραστηριοποιείται ως Επιστημονική Σύμβουλος Τουριστικής Ανάπτυξης, με πολυετή εμπειρία στο φάσμα του τουριστικού γίγνεσθαι και εξειδίκευση στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και την Περιφερειακή Ανάπτυξη.Ως επιστημονική συντάκτρια του TravelDailyNews αρθρογραφεί πάνω σε θέματα Ανάπτυξης/Βιωσιμότητας/Καινοτομίας- Τεχνολογίας/Εναλλακτικών Μορφών και Πολιτισμού. Είναι υπεύθυνη για τις βιβλιοπαρουσιάσεις του επιστημονικού κλάδου του τουρισμού.
Source: traveldailynews.gr