Η τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα μετασχηματίζεται, ενισχύοντας βιωσιμότητα, τεχνολογία και σύνδεση με την αγορά εργασίας.

Η τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε έναν σημαντικό παράγοντα ενίσχυσης του τουριστικού τομέα, ο οποίος συνεχίζει να αποτελεί βασικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας. Η ανάγκη για επαγγελματίες με εξειδικευμένες γνώσεις καθιστά αναγκαία την αναθεώρηση των προγραμμάτων σπουδών, ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις μιας συνεχώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας.
Η τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα, στο πλαίσιο ενός ιδιαίτερα δυναμικού και ανταγωνιστικού παγκόσμιου περιβάλλοντος, καλείται να αναθεωρήσει τόσο τους στόχους της όσο και τις μεθοδολογίες που ακολουθεί. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας του ΙΝΣΕΤΕ (2023), η ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών και η ενδυνάμωση της βιώσιμης ανάπτυξης αποτελούν πλέον αναγκαίους πυλώνες ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού προσανατολισμού. Η διατήρηση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από την ετοιμότητα των αποφοίτων να ανταποκριθούν σε πολυεπίπεδες προκλήσεις. Η αναμόρφωση της τουριστικής εκπαίδευσης πρέπει να βασιστεί σε έναν λειτουργικό συνδυασμό θεωρητικής κατάρτισης και εφαρμοσμένης εμπειρίας. Η θεσμοθέτηση ενός ενιαίου πλαισίου δεξιοτήτων, η ενίσχυση της συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα και η δημιουργία εθνικού μηχανισμού πιστοποίησης επαγγελματικών προσόντων είναι βασικά μέτρα που δύνανται να στηρίξουν τη μετάβαση αυτή. Παράλληλα, η σύναψη διεθνών συνεργασιών στον τομέα της εκπαίδευσης ενδυναμώνει την εξωστρέφεια των ελληνικών ιδρυμάτων και καθιστά τους αποφοίτους ανταγωνιστικούς σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το έτος 2025 φέρνει θετικές ενδείξεις για τον τουριστικό τομέα, καθώς πολλές ακαδημαϊκές και επαγγελματικές σπουδές τουρισμού υιοθετούν νέες θεματικές. Στο επίκεντρο βρίσκονται ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η τουριστική εμπειρία βασισμένη σε δεδομένα και τεχνολογία. Παράλληλα, διατηρείται η σύνδεση με τις παραδοσιακές κατευθύνσεις του κλάδου, όπως η διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και η φιλοξενία. Αυτή η διπλή προσέγγιση διασφαλίζει ότι τα προγράμματα σπουδών ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς, καλύπτοντας ταυτόχρονα τις προσδοκίες των σπουδαστών.
Ο καθοριστικός ρόλος της πρακτικής άσκησης στην ανάπτυξη επαγγελματικής ταυτότητας δεν μπορεί να παραβλεφθεί. Μέσω της εμπειρικής μάθησης στον πραγματικό εργασιακό χώρο, οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με τις τρέχουσες συνθήκες του τουριστικού τομέα, εξοικειώνονται με σύγχρονες τεχνολογίες και αποκτούν σημαντικές δεξιότητες. Επίσης, η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και τουριστικές επιχειρήσεις ενισχύει τη διαπολιτισμική αντίληψη των σπουδαστών, προετοιμάζοντάς τους για εργασία σε πολυεθνικά περιβάλλοντα. Επιπλέον, η επαγγελματική εξέλιξη ενισχύεται από επιδοτούμενα προγράμματα δια βίου μάθησης και κατάρτισης. Αυτά τα προγράμματα προσφέρουν ευέλικτους τρόπους μάθησης, δίνοντας στους επαγγελματίες του κλάδου την ευκαιρία να επικαιροποιούν τις γνώσεις τους και να ανταποκρίνονται στις συνεχείς αλλαγές, τόσο τεχνολογικές όσο και περιβαλλοντικές. Με αυτόν τον τρόπο, ενδυναμώνεται η ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες προκλήσεις του τουριστικού τομέα.
Αναφορικά με τη δομή της τουριστικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, αυτή καλύπτει το πλήρες φάσμα εκπαιδευτικών βαθμίδων, από την αρχική επαγγελματική κατάρτιση μέχρι τις ανώτατες και μεταπτυχιακές σπουδές. Στα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ), οι σπουδαστές μπορούν να επιλέξουν ειδικότητες σχετικές με τον τουρισμό και τη διοίκηση επιχειρήσεων, ενώ στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΣΑΕΚ) εξειδικεύονται σε τομείς όπως η φιλοξενία, η οργάνωση ταξιδιών και η διαχείριση τουριστικών μονάδων. Αυτή η άμεση σύνδεση με τις ανάγκες της αγοράς ενισχύει τις δυνατότητες για γρήγορη επαγγελματική αποκατάσταση.
Ιδιαίτερα σημαντικός είναι ο ρόλος των Ανώτερων Σχολών Τουριστικής Εκπαίδευσης (ΑΣΤΕ), οι οποίες αποτελούν πυλώνες του ελληνικού τουρισμού. Η ΑΣΤΕ Ρόδου, που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1950, υπήρξε πρότυπο για την ανάπτυξη του τομέα στην Ελλάδα, προσφέροντας προγράμματα σπουδών προσαρμοσμένα στα διεθνή πρότυπα της εποχής. Σήμερα, οι ΑΣΤΕ Ρόδου και Κρήτης συνεχίζουν να προσφέρουν υψηλής ποιότητας προγράμματα, διασφαλίζοντας ισχυρές συνδέσεις με την αγορά εργασίας και ενισχύοντας τις επαγγελματικές προοπτικές των αποφοίτων τους.
Αξιοσημείωτη εξέλιξη αποτελεί και η ένταξη των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (ΤΕΙ) στα Πανεπιστήμια με τον Νόμο 4610/2019. Αυτή η μεταρρύθμιση ενίσχυσε την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στον τουριστικό τομέα, δημιουργώντας νέα τμήματα τουριστικών σπουδών σε ανώτατα ιδρύματα της χώρας. Τα νέα αυτά τμήματα συνδυάζουν ακαδημαϊκή κατάρτιση με επαγγελματικό προσανατολισμό, δίνοντας στους φοιτητές την ευκαιρία να αποκτήσουν τόσο θεωρητικές γνώσεις όσο και πρακτική εμπειρία, ανταποκρινόμενα στις πραγματικές ανάγκες της τουριστικής βιομηχανίας.
Σύμφωνα με την κα Έφη Παπαδοπούλου, Σύμβουλο Επαγγελματικού Προσανατολισμού στην Ακαδημία Σθένος της Θεσσαλονίκης, οι σχολές του τουρισμού παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, όσοι ενδιαφέρονται να εισαχθούν σε αυτές τις σχολές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι, εκτός από τις εξετάσεις στο μάθημα των Αγγλικών (με λίγες εξαιρέσεις σε ορισμένα τμήματα), υπάρχουν και άλλες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν για την είσοδό τους. Η διαδικασία εισαγωγής στις σχολές του τουριστικού τομέα μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, αναλόγως των απαιτήσεων κάθε τμήματος.

• Από το Γενικό Λύκειο: οι μαθητές θα πρέπει να επιλέξουν στην Β’ Λυκείου την Θετική κατεύθυνση και στην Γ’ Λυκείου το 4ο πεδίο, αν θέλουν να έχουν πρόσβαση σε όλες τις σχολές τουρισμού των Ελληνικών Πανεπιστημίων. Υπάρχει, ωστόσο, η εξαίρεση με την Ανώτερη Σχολή Τουριστικής Εκπαίδευσης ΑΣΤΕΡ Ρόδου και ΑΣΤΕΚ Κρήτης, στις οποίες μπορεί να εισαχθεί και μαθητής από την Θεωρητική κατεύθυνση και το 1ο πεδίο.
• Από το ΕΠΑΛ: οι μαθητές θα πρέπει να επιλέξουν στην Β’ Λυκείου τον Τομέα Διοίκησης και Οικονομίας με όποια ειδικότητα επιθυμούν. Η κατάρτιση τουριστικών ειδικοτήτων για την πρόσβαση στα Δημόσια ΙΕΚ (νέα ονομασία: ΣΑΕΚ) γίνεται μέσω της συμπλήρωσης παράλληλου μηχανογραφικού ΣΑΕΚ, με τον βαθμό απολυτηρίου τους.

Επιπλέον, υπάρχουν Κολλέγια που παρέχουν Τουριστικές σπουδές και έχουν άμεση σύνδεση με την αγορά εργασίας. Ωστόσο, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να προσέξουν τα δικαιώματα που τους παρέχει το κάθε ίδρυμα. Μια άλλη εναλλακτική λύση για σπουδές στον τομέα του τουρισμού είναι οι Σχολές Ξεναγών του Υπουργείου Τουρισμού σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Ρόδο, ενώ η Σχολή Πολιτισμού στον Βόλο προσφέρει σπουδές που φέρνουν τους φοιτητές κοντά στη Δημιουργική Βιομηχανία του Τουρισμού. «Η επιλογή σπουδών και σταδιοδρομίας στον τουριστικό τομέα είναι μια διαδικασία δια βίου μάθησης και έχει μεγάλη αξία για τον ενδιαφερόμενο να γνωρίζει το περιεχόμενο των σπουδών του και την εξέλιξη της καριέρας του» καταλήγει η κα Παπαδοπούλου.
O κ. Δημήτριος Στεργίου, Αναπληρωτής Κοσμήτορας Σχολής Κοινωνικών Επιστημών (ΕΑΠ) και Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών – Στρατηγική Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων και Προορισμών (ΔΤΕ), αναφέρει σχετικά με τα μεταπτυχιακά προγράμματα: ‘Η μεταπτυχιακή εκπαίδευση στον τουρισμό συνιστά πλέον ένα ουσιώδες εφόδιο για την επαγγελματική εξέλιξη των στελεχών του κλάδου. Για έναν εξαιρετικά δυναμικό τομέα που επηρεάζεται από σύνθετες πολιτικές, κοινωνικές και τεχνολογικές μεταβολές, η επιμόρφωση των επαγγελματιών είναι απολύτως αναγκαία. Πέρα από την εξειδίκευση σε επιμέρους τεχνικές γνώσεις, τα σύγχρονα μεταπτυχιακά προγράμματα καλούνται να διαμορφώσουν στελέχη ικανά να κατανοούν τον τουρισμό ως πολυδιάστατο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και περιβαλλοντικό πεδίο, αναπτύσσοντας παράλληλα την ικανότητα για αναστοχασμό και ενεργό συμμετοχή στις εξελίξεις Η ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς οι επαγγελματίες του τουρισμού καλούνται να διαχειριστούν σύνθετα ζητήματα (βιωσιμότητα, διακυβέρνηση, καινοτομία), συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση του μέλλοντος του κλάδου, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Για να καταστεί αυτό εφικτό, απαιτείται μια διαφορετική αντίληψη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, μια αλλαγή του εκπαιδευτικού παραδείγματος, όπου η μάθηση αντιμετωπίζεται ως ενεργός και κριτική διερεύνηση των προκλήσεων και των δυναμικών που επηρεάζουν την εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου, με άξονα τις αρχές της σύγχρονης κριτικής παιδαγωγικής και της επιστημονικής έρευνας’.
Το αναμορφωμένο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (ΜΠΣ) στη Στρατηγική Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων και Προορισμών (ΔΤΕ) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ) ανταποκρίνεται πλήρως στις σύγχρονες ανάγκες της αγοράς εργασίας και της κοινωνίας, προσεγγίζοντας τον τουρισμό ως ένα σύστημα αλληλεπιδρώντων στοιχείων που απαιτεί στρατηγική σκέψη και ανάλυση των μεταβαλλόμενων σχέσεων που τον διαμορφώνουν. Το πρόγραμμα στοχεύει όχι μόνο στην επαγγελματική εξειδίκευση, αλλά και στην ανάπτυξη στρατηγικής αντίληψης και ικανότητας διορατικής ανάλυσης, προκειμένου να υποστηρίζονται τεκμηριωμένες διοικητικές αποφάσεις και να συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού.
Η διαρθρωμένη αυτή προσέγγιση διευκολύνει τη σταδιακή εμβάθυνση σε διάφορες πτυχές του τουριστικού τομέα, ξεκινώντας με τη θεμελιώδη κατανόηση του τουριστικού φαινομένου και της τουριστικής επιχειρηματικότητας, και προχωρώντας σε πιο εξειδικευμένα πεδία, όπως η στρατηγική διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων, η διαχείριση προορισμών, η εφαρμογή αρχών βιωσιμότητας και το μάρκετινγκ τουριστικών υπηρεσιών και προορισμών. Η νέα Θεματική Ενότητα «Δημόσια Διοίκηση και Πολιτική του Τουρισμού» διαφοροποιεί το πρόγραμμα, αναγνωρίζοντας τη σημαντική συμβολή της δημόσιας πολιτικής στη βιώσιμη ανάπτυξη του τουριστικού τομέα. Η ενότητα επικεντρώνεται στην εκπαίδευση στελεχών του δημοσίου που συμμετέχουν στη διαχείριση, ανάπτυξη και προβολή τουριστικών προορισμών, ενώ εξετάζει και τη νομοθεσία για τους Οργανισμούς Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού. Το εξ αποστάσεως πρόγραμμα σπουδών του ΕΑΠ προσφέρει ευελιξία στη διαχείριση του ρυθμού μελέτης, ενισχύοντας τη μαθησιακή αυτονομία και ενθαρρύνοντας την ενεργό συμμετοχή των φοιτητών, προκειμένου να αναπτύξουν στρατηγικές δεξιότητες για μια επιτυχημένη καριέρα στον τουριστικό τομέα.

Η Γιώτα Μοσχοπουλίδου είναι πτυχιούχος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων και Απόφοιτη Μεταπτυχιακού ΔΠΜΣ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επιστημονική κατεύθυνση “Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη”.Δραστηριοποιείται ως Επιστημονική Σύμβουλος Τουριστικής Ανάπτυξης, με πολυετή εμπειρία στο φάσμα του τουριστικού γίγνεσθαι και εξειδίκευση στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και την Περιφερειακή Ανάπτυξη.Ως επιστημονική συντάκτρια του TravelDailyNews αρθρογραφεί πάνω σε θέματα Ανάπτυξης/Βιωσιμότητας/Καινοτομίας- Τεχνολογίας/Εναλλακτικών Μορφών και Πολιτισμού. Είναι υπεύθυνη για τις βιβλιοπαρουσιάσεις του επιστημονικού κλάδου του τουρισμού.
Source: traveldailynews.gr