Του ΧΡΗΣΤΟΥ Ν. ΚΩΝΣΤΑ
Είναι μια συζήτηση που άνοιξε δυναμικά στην Ευρώπη, με αφορμή τα μεγάλα ελλείμματα του Γαλλικού Κράτους. Στην Αμερική, άνοιξε την εποχή των Δημοκρατικών κι έκλεισε με εκκωφαντικό θόρυβο αμέσως μετά την εκλογή Τραμπ, ο οποίος ωστόσο έχει επιλέξει άλλες μεθόδους πίεσης των «ισχυρών».
Στη Γαλλία, ο νέος πρωθυπουργός Sebastien Lecornu αντιμετωπίζει ένα αδιέξοδο: πρέπει να αυξήσει σημαντικά τα δημόσια έσοδα, να περιορίσει τις κρατικές δαπάνες και να αποφύγει την παγίδα μαζικής φυγής κεφαλαίων και επενδυτών.
Προφανώς, η Γαλλική αντιπολίτευση ωρύεται:
- «Αντί να εξοικονομήσεις 44 δις € από τον Προϋπολογισμό επιβαρύνοντας τους πολίτες με περισσότερη δουλειά, βάλε έναν φόρο στους υπερ-πλουσίους» για να ικανοποιηθεί η κοινή γνώμη.
Η Γαλλία έχει ήδη στο παρελθόν δοκιμάσει φόρους μεγάλου πλούτου με απογοητευτικά αποτελέσματα.
Ο Gabriel Zucman, είναι καθηγητής Οικονομικών στο École d‘économie de Paris, ένα από τα κορυφαία ερευνητικά κέντρα στον κόσμο, αλλά και το UC Berkeley της Καλιφόρνιας, απέναντι από το Σαν Φρανσίσκο.
© ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Έχει διαμορφώσει μια συγκεκριμένη πρόταση:
- Έναν -παγκόσμιο- διεθνώς συντονισμένο ελάχιστο φόρο 2% επί του πλούτου για άτομα που έχουν περιουσία μεγαλύτερη του 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων.
Η πρόταση Zucman θα μπορούσε να αποφέρει 200-250 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από περίπου 3.000 δισεκατομμυριούχους του πλανήτη.
Θα μπορούσε να λειτουργήσει στην Γαλλία;
Στη «πρόταση Zucman» έχει προσχωρήσει -απροσδόκητα- και ο Olivier Blanchard, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του …Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και καθηγητής στο MIT ο οποίος τώρα ζει στο Παρίσι.
Ο Olivier Blanchard, μαζί με τον Jean Pisani–Ferry και τον Gabriel Zucman, υπέγραψαν κοινή δήλωση υποστηρίζοντας τον “φόρο Zucman” ως
- «την πιο αποτελεσματική λύση απέναντι στην φορολογική ανισότητα»
Οι τρεις οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι το μέτρο στοχεύει τους εκατομμυριούχους που εφαρμόζουν σχήματα αποφυγής της φορολογίας και απλώς εναρμονίζει τους φορολογικούς νόμους με την αρχή της ισότητας ενώπιον του φόρου.
Αυτά στην θεωρία. Πάμε να δούμε τι μπορεί να συμβεί στην πράξη.
- Η πρόταση Zucman για έναν φόρο 2% σε όσους μένουν στην Γαλλία κι έχουν περιουσία μεγαλύτερη των 100 εκατ. Ευρώ, θα μπορούσε να αποφέρει το πολύ 5 δισ. ευρώ το χρόνο. Σίγουρα όχι 20 δισ.€ που υποστηρίζουν οι υπέρμαχοί του.
Επιπλέον, οι προηγούμενοι ανάλογοι φόροι πλούτου που επιβλήθηκαν στην Γαλλία οδήγησαν σε έξοδο δισεκατομμυρίων σε κεφάλαια και ταλέντα.
Στην Αμερική, του Τραμπ, η συζήτηση είναι διαφορετική.
Η αμερικανική οικονομία έχει χτιστεί στην ιδέα ότι η συσσώρευση πλούτου τροφοδοτεί επενδύσεις, καινοτομία και θέσεις εργασίας. Φορολογώντας τον πλούτο επιθετικά, υποστηρίζουν οι οπαδοί Τραμπ, ρισκάρεις να σκοτώσεις τη χήνα που κάνει τα χρυσά αυγά.
Ο ίδιος ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Olivier Blanchard αναγκάστηκε να αναρτήσει στο «Χ» ένα tweet που με απλά λόγια λέει ότι
- «ενώ το 86% των Γάλλων υποστηρίζει τον φόρο Ζucman -σύμφωνα με δημοσκόπηση IFOP– αυτό βασίζεται εν μέρει στην εσφαλμένη πεποίθηση ότι θα λύσει μεγάλο μέρος του ελλείμματος του Προϋπολογισμού».
Πάμε τώρα να δούμε την σύνθετη πραγματικότητα.
Ναι, η υπερβολική φορολογία μπορεί να οδηγήσει σε φυγή κεφαλαίων. Ιδίως όταν εφαρμόζεται μονομερώς από μία χώρα.
Ο Bernard Arnault, επικεφαλής της LVMH και πλουσιότερος άνθρωπος της Γαλλίας, επιτέθηκε στον Zucman χαρακτηρίζοντάς τον «ακτιβιστή της άκρας αριστεράς» και «ψευδο-ακαδημαϊκό» που θέλει να «καταστρέψει τη Γαλλική οικονομία».
Ο Gabriel Zucman αδιαφορεί για τα σχόλια και συνεχίζει να επιμένει ότι ο φόρος του θα μπορούσε να αποφέρει περίπου 20 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στη Γαλλία στοχεύοντας σε 1.800 συγκεκριμένα νοικοκυριά.
- Χωρίς αμφιβολία, η υπερβολική συγκέντρωση πλούτου σε λίγες οικογένειες, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην πραγματική οικονομία: μειώνει την κοινωνική συνοχή, περιορίζει την κατανάλωση (αφού οι πλούσιοι αποταμιεύουν μεγαλύτερο ποσοστό) και δημιουργεί πολιτική αστάθεια.
Όπως επισημαίνει ο Zucman, για τη μεσαία τάξη υπάρχει ήδη ένας μεγάλος φόρος πλούτου – ο φόρος ακίνητης περιουσίας, που φορολογεί το σπίτι τους με συντελεστή 1% ή περισσότερο σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ.
Γιατί να είναι αυτό αποδεκτό για τη μεσαία τάξη αλλά όχι για τους δισεκατομμυριούχους;
Η Γαλλική Εθνοσυνέλευση ψήφισε τον Φεβρουάριο 2025 ένα νομοσχέδιο για τη δημιουργία του φόρου Zucman. Αποφάσισε την επιβολή ελάχιστου φόρου 2% για άτομα με περισσότερα από 100.000.000€ σε καθαρή περιουσία.
Το νομοσχέδιο καταψηφίστηκε από τη Γερουσία τον Ιούνιο. Ήταν η εποχή που ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν πρωτοστατούσε στην εκστρατεία «Choose France» για να προσελκύσει μεγάλες ξένες επενδύσεις στη Γαλλία. Πως θα μπορούσε να πείσει ξένους επενδυτές να έρθουν στην Γαλλία όταν οι βουλευτές θα ψήφιζαν επιπλέον φορολογία στις μεγάλες περιουσίες;
Προφανώς αυτή η συζήτηση «Φορολογήστε τους πλούσιους για να συντηρήσουμε τους φτωχούς» δεν αφορά μόνο την Γαλλία ούτε καν μόνο την Ευρώπη.
Εδώ στην Ελλάδα η ίδια συζήτηση έχει πάρει δυστυχώς και ως συνήθως παραμορφωτικές διαστάσεις.
Στον πολιτικό λαϊκισμό, εύκολα συγχέεται ο τζίρος με τα κέρδη, τα έσοδα με τα μερίσματα, αγνοούνται επιτηδευμένα οι επενδύσεις και το επιχειρηματικό ρίσκο.
- Είναι κυρίαρχη η «ψυχολογία του λαθρεπιβάτη»: Δεν πληρώνω εισιτήριο, δεν πληρώνω φόρους, απαιτώ επιδόματα και δωρεάν χρηματοδότηση, διεκδικώ την εξαίρεση μου από τους κανόνες.
Υπάρχει όμως και η ορθολογική προσέγγιση.
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, πληθυσμιακά και οικονομικά. Δεν έχουμε ούτε τους ανθρώπους ούτε τα κεφάλαια για να συντηρήσουμε μια σταθερά αναπτυξιακή πορεία. Κατά συνέπεια χρειαζόμαστε ισχυρά κίνητρα προσέλκυσης ανθρώπων και επενδυτικών κεφαλαίων.
Ο Zucman τονίζει ότι «ο διεθνής φορολογικός ανταγωνισμός δεν είναι κάποιος νόμος της φύσης – και όπως μπορούμε να επιλέξουμε τον ανταγωνισμό, μπορούμε επίσης να επιλέξουμε τον συντονισμό»
Ένας φόρος πολύ μεγάλης περιουσίας θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικός μόνον αν επιβληθεί σε ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο επίπεδο για να αποφευχθεί η φυγή κεφαλαίων.
Μονομερείς πρωτοβουλίες όπως αυτή που συζητούν στην Γαλλία είναι καταδικασμένες να αποτύχουν.
Ένας Φόρος Μεγάλης Περιουσίας θα μπορούσε να στοχεύει στις ροές, όχι στα αποθέματα. Φορολογώντας κληρονομιές, μερίσματα και κεφαλαιακά κέρδη – όχι καθαρή περιουσία – μπορείς να αυξήσεις έσοδα χωρίς να διώχνεις την επιχειρηματικότητα.
Τα κράτη θα μπορούσαν να ορίσουν τα μη πραγματοποιηθέντα κεφαλαιακά κέρδη ως εισόδημα, όπως πρότεινε η κυβέρνηση Biden στις ΗΠΑ ή να εφαρμόσουν φόρο πλούτου – ένας φόρος 2% επί της προσωπικής περιουσίας ενός δισεκατομμυριούχου.
Ένα καλό παράδειγμα, είναι ο Ελάχιστος Παγκόσμιος Εταιρικός Φόρος 15% (Global Minimum Tax), που συμφωνήθηκε από περισσότερες από 130 χώρες στο πλαίσιο του OECD/G20. Η συμφωνία επιτεύχθηκε το 2021 και αφορά πολυεθνικές εταιρείες με ετήσια έσοδα πάνω από 750 εκατομμύρια ευρώ. Ο στόχος ήταν να σταματήσει ο «φορολογικός ανταγωνισμός προς τα κάτω» (race to the bottom), όπου χώρες προσέλκυαν εταιρείες με εξαιρετικά χαμηλούς φόρους.
Η Ελλάδα ενσωμάτωσε την σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία στο εθνικό δίκαιο με τον νόμο 5100/2024 που αφορά περίπου 20 Ελληνικούς επιχειρηματικούς Ομίλους και 900-950 θυγατρικές ξένων ομίλων με ενοποιημένο τζίρο άνω των 750 εκατ. ευρώ. Τα συνολικά έσοδα από αυτό το νομοθετικό καθεστώς δεν ξεπερνούν τα 100 εκατ. Ευρώ ετησίως.
Χωρίς καμία αμφιβολία, ο Φόρος Μεγάλης Περιουσίας πρέπει να αντισταθμίζεται με τις αναγκαίες ανά χώρα μεταρρυθμίσεις.
- Οποιαδήποτε αύξηση φόρων πρέπει να συνοδεύεται από απλούστευση γραφειοκρατίας, ενοποίηση κεφαλαιαγορών και τραπεζικού συστήματος, με φιλικότερο περιβάλλον για επενδύσεις.
Η φορολογία πλούτου δεν είναι από μόνη της ούτε “καλή” ούτε “κακή” για την οικονομία. Είναι ένα εργαλείο που, όταν χρησιμοποιείται σωστά και συντονισμένα, μπορεί να συμβάλει σε πιο δίκαιη και παραγωγική ανάπτυξη.
Η αλήθεια είναι ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη ξέρουν πως και συχνά αποφεύγουν τη φορολογία εισοδήματος, διασπείροντας τον πλούτο τους μέσω περίπλοκων νομικών δομών, συμπεριλαμβανομένων trusts και εταιρειών συμμετοχών.
Μονομερείς κινήσεις φορολόγησης, ιδίως σε οικονομίες που ανταγωνίζονται για ξένες επενδύσεις – είναι συνταγή καταστροφής.
Η πραγματική πρόκληση δεν είναι αν θα φορολογήσουμε τον πλούτο, για να ικανοποιήσουμε το λαϊκό αίσθημα, αλλά πώς θα το κάνουμε χωρίς να καταστρέψουμε τη δυναμική της οικονομίας…
. 0
Source: money-tourism.gr
