Ο ελληνικός τουρισμός το 2025 αντιμετωπίζει οξεία έλλειψη προσωπικού, με πάνω από 80.000 κενές θέσεις και σοβαρές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα του κλάδου.
Ο ελληνικός τουρισμός το 2025 αντιμετωπίζει σοβαρή και διαρκή έλλειψη προσωπικού, που επηρεάζει την ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων και την ποιότητα των υπηρεσιών. Παρά τη μείωση της ανεργίας κάτω από το 8% τον Μάιο του 2025, η ζήτηση για προσωπικό στον κλάδο παραμένει υψηλή και οι κενές θέσεις στα ξενοδοχεία φτάνουν περίπου το 20%, δηλαδή δεκάδες χιλιάδες. Συνολικά, οι κενές θέσεις στον ευρύτερο τουριστικό τομέα ξεπερνούν τις 80.000, αναδεικνύοντας ένα βαθύτερο και χρόνια υπαρκτό πρόβλημα.
Η έλλειψη προσωπικού επηρεάζει αρνητικά την καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων και την εμπειρία των επισκεπτών, με άμεσες επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Παράγοντες όπως η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών και η έλλειψη βασικών δεξιοτήτων επιδεινώνουν την κατάσταση. Η έντονη εποχικότητα του κλάδου περιορίζει τις ευκαιρίες για σταθερή απασχόληση και επαγγελματική εξέλιξη, δυσκολεύοντας την παραμονή του προσωπικού καθ’ όλη τη διάρκεια της σεζόν. Αν και η αύξηση του κατώτατου μισθού και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών βελτιώνουν τις αποδοχές και ενισχύουν την προσέλκυση εργαζομένων, οι δομικές προκλήσεις παραμένουν. Οι χαμηλοί μισθοί, οι απαιτητικές συνθήκες εργασίας και η έλλειψη προοπτικών εξέλιξης αποθαρρύνουν την παραμονή στο επάγγελμα, ενώ η «διαρροή εγκεφάλων» στέλνει πολλούς νέους και εξειδικευμένους εργαζόμενους στο εξωτερικό, αναζητώντας καλύτερες ευκαιρίες.
Οι ελλείψεις προσωπικού διαφέρουν σημαντικά ανά περιοχή και τύπο επιχείρησης. Το Νότιο Αιγαίο εμφανίζει τις μεγαλύτερες ανάγκες σε απόλυτους αριθμούς, με περίπου 11.700 κενές θέσεις εργασίας. Ποσοστιαία, το πρόβλημα είναι πιο έντονο στην Κεντρική Ελλάδα, όπου σχεδόν το ένα τρίτο των θέσεων παραμένει ακάλυπτο. Οι μικρότερες επιχειρήσεις, και ειδικά τα ξενοδοχεία δύο αστέρων, αντιμετωπίζουν ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες, με ποσοστά κενών που φτάνουν το 38%. Σημαντικό είναι το έλλειμμα σε βασικές ειδικότητες όπως καμαριέρες, σερβιτόροι, μάγειρες και υπάλληλοι υποδοχής, που αντιστοιχούν σε πάνω από το μισό του συνολικού ανθρώπινου δυναμικού. Επιπλέον, η κάλυψη εξειδικευμένων θέσεων, όπως οι sommeliers και οι IT Managers, παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες, με πάνω από το 50% των θέσεων να παραμένει κενό.
Μπροστά στις οξυμένες ελλείψεις σε κρίσιμους κλάδους της οικονομίας, η κυβέρνηση έχει ενεργοποιήσει σειρά παρεμβάσεων για την άμεση ενίσχυση της αγοράς εργασίας. Κεντρική πρωτοβουλία αποτελεί το σχέδιο νομιμοποίησης περίπου 300.000 μεταναστών εργαζομένων, που παρουσιάστηκε το 2024 από το Υπουργείο Εργασίας και Μετανάστευσης. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στην κάλυψη διαρθρωτικών κενών, κυρίως στον τουρισμό, την αγροτική παραγωγή και την οικοδομή. Παράλληλα, μέσω του προγράμματος Rebrain Greece, έχουν επιστρέψει στη χώρα περίπου 350.000 Έλληνες της διασποράς, πολλοί από τους οποίους διαθέτουν υψηλή κατάρτιση και σημαντική επαγγελματική εμπειρία, όπως επισημαίνει η Γενική Γραμματεία Διασποράς και Βιώσιμης Κινητικότητας. Ωστόσο, η έλλειψη σταθερού και ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την επαγγελματική ένταξη και προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων περιορίζει την αποτελεσματικότητα αυτών των πολιτικών.
Από τον Μάρτιο του 2025, η υποχρεωτική χρήση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας στους κλάδους του τουρισμού και της εστίασης έφερε σημαντικές αλλαγές στην καταγραφή των ωρών εργασίας. Το νέο μέτρο ενίσχυσε τη διαφάνεια, δίνοντας στους εργαζόμενους τη δυνατότητα να δηλώνουν με ακρίβεια τις υπερωρίες τους και να αμείβονται ανάλογα. Ωστόσο, η εφαρμογή του συστήματος δημιούργησε προβλήματα, ιδίως στις μικρομεσαίες και εποχικές επιχειρήσεις, που αντιμετώπισαν αυξημένο γραφειοκρατικό φόρτο και τεχνικές δυσκολίες. Από τον Απρίλιο του 2025 ξεκίνησε πιλοτικά το νέο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, με στόχο την απλοποίηση της καταγραφής ωρών και τη μείωση της γραφειοκρατίας. Με την πλήρη υιοθέτησή του, αναμένεται η κατάργηση των έντυπων δηλώσεων και σημαντική βελτίωση στην εποπτεία της αγοράς εργασίας.
Η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας ανέδειξε την έντονη εξάρτηση του τουριστικού τομέα από εποχικούς εργαζόμενους, που συχνά απασχολούνται με αυξημένα ωράρια. Η πιο ακριβής καταγραφή των υπερωριών αύξησε τη διαφάνεια, αλλά εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο το μέτρο ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες της εποχικής απασχόλησης και στην ομαλή λειτουργία των επιχειρήσεων. Το μεγάλο στοίχημα παραμένει αν αυτή η ψηφιακή πρωτοβουλία θα καταφέρει να προσαρμοστεί στις ανάγκες του κλάδου ή αν θα συνεχίσει να αποτελεί ένα εργαλείο που δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα του τουρισμού.
Η έλλειψη εργαζομένων στον τουριστικό τομέα δεν αποτελεί αποκλειστικό πρόβλημα της Ελλάδας, αλλά αφορά πολλές χώρες, κυρίως στην Ευρώπη. Χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην κάλυψη των αυξημένων εποχικών αναγκών, ιδίως μετά την πανδημία και εν μέσω αυξημένης κινητικότητας του εργατικού δυναμικού. Αντίθετα, χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Βουλγαρία και η Κροατία, επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα βελτιώνοντας τις αμοιβές και τις μεταναστευτικές πολιτικές, με στόχο τη συγκράτηση ή την προσέλκυση προσωπικού. Παράλληλα, η Γερμανία εφαρμόζει στοχευμένες πολιτικές επαγγελματικής μετανάστευσης, επιτυγχάνοντας μεγαλύτερη σταθερότητα στην κάλυψη των αναγκών του κλάδου.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση του European Accommodation Barometer, σχεδόν οι μισές επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα αναφέρουν την έλλειψη κατάλληλων υποψηφίων ως βασικό πρόβλημα. Σημαντικό ρόλο παίζουν επίσης οι οικονομικές απαιτήσεις και η ανάγκη για καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Η κατάσταση διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων: οι μεγάλες ξενοδοχειακές αλυσίδες επενδύουν συστηματικά στην εκπαίδευση του προσωπικού, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό των μικρών επιχειρήσεων δεν προσφέρει καθόλου κατάρτιση. Αυτές οι διαφορές υποδεικνύουν την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις στην επαγγελματική εκπαίδευση και πολιτικές που θα κάνουν το τουριστικό επάγγελμα πιο ελκυστικό.
Το πρόβλημα της έλλειψης εργατικού δυναμικού στον τουριστικό τομέα έχει πλέον διεθνή διάσταση. Στην ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ Labor Migration in Asia: Trends, Skills Certification and Seasonal Work (2024), που συντάχθηκε σε συνεργασία με την ADB και τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO), αναλύονται οι στρατηγικές διαχείρισης εποχικής μετανάστευσης σε χώρες της Ασίας, ενώ ως ενδεικτικά παραδείγματα παρουσιάζονται τα μοντέλα της Αυστραλίας, της Νέας Ζηλανδίας και του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτές οι χώρες εστιάζουν στην αναγνώριση δεξιοτήτων, την απλοποίηση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας και τη σύνδεση της κατάρτισης με κίνητρα που διευκολύνουν την προσέλκυση εργαζομένων. Την ίδια στιγμή, η έκθεση International Migration Outlook 2024 φωτίζει τις πολιτικές της Ιταλίας και της Γερμανίας, οι οποίες στηρίζουν την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού κλάδου μέσω σύγχρονων προγραμμάτων κατάρτισης και επαγγελματικής επανειδίκευσης μεταναστών, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και την ευελιξία της αγοράς εργασίας.
Καθώς οι ανάγκες του τουρισμού αυξάνονται και ο ανταγωνισμός για εξειδικευμένο προσωπικό εντείνεται, η δυνατότητα χάραξης συντονισμένης και προσαρμοστικής πολιτικής γίνεται κρίσιμη. Η εμπειρία άλλων χωρών μπορεί να προσφέρει χρήσιμα παραδείγματα, όμως καμία λύση δεν είναι καθολική. Το ζητούμενο είναι κάθε χώρα να διαμορφώσει το δικό της λειτουργικό μοντέλο, ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της εποχής και της αγοράς εργασίας. Η συνολική εικόνα δείχνει ότι το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού στον τουριστικό τομέα δεν είναι απλώς εποχικό ή συγκυριακό, αλλά βαθύτερο και δομικό. Αντιμετωπίζεται μόνο με πολυδιάστατες λύσεις, που απαιτούν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και στενή συνεργασία ανάμεσα στο κράτος, τον ιδιωτικό τομέα και τους κοινωνικούς εταίρους. Η ενίσχυση της κατάρτισης, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας, η αξιοποίηση της τεχνολογίας και η ενθάρρυνση της κοινωνικής ένταξης αποτελούν κρίσιμα εργαλεία για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευημερία του τουριστικού τομέα στην Ελλάδα.
Η Γιώτα Μοσχοπουλίδου είναι πτυχιούχος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων και Απόφοιτη Μεταπτυχιακού ΔΠΜΣ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επιστημονική κατεύθυνση “Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη”.Δραστηριοποιείται ως Επιστημονική Σύμβουλος Τουριστικής Ανάπτυξης, με πολυετή εμπειρία στο φάσμα του τουριστικού γίγνεσθαι και εξειδίκευση στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και την Περιφερειακή Ανάπτυξη.Ως επιστημονική συντάκτρια του TravelDailyNews αρθρογραφεί πάνω σε θέματα Ανάπτυξης/Βιωσιμότητας/Καινοτομίας- Τεχνολογίας/Εναλλακτικών Μορφών και Πολιτισμού. Είναι υπεύθυνη για τις βιβλιοπαρουσιάσεις του επιστημονικού κλάδου του τουρισμού.
Source: traveldailynews.gr
