Η Ελλάδα αντιμετωπίζει δημογραφικές προκλήσεις, επηρεάζοντας τουρισμό και εργασία, απαιτώντας διαγενεακή συνεργασία και νέες στρατηγικές απασχόλησης.
Είναι γνωστό το σημαντικό θέμα με τις δημογραφικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας ή αλλιώς της ισορροπίας, αφενός των ατόμων που ζούν περισσότερα χρόνια λόγω του ότι τώρα έχουμε μεγαλύτερο προσδόκιμο ηλικίας, και αφετέρου της υπογεννητικότητας, δηλαδή των λιγότερων ατόμων που θα είναι διαθέσιμα για να εργαστούν και για να καλύψουν συντάξεις ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, στοιχεία που έχουν επιβεβαιωθεί και από πρόσφατες μελέτες που διαπίστωσαν ότι οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι είναι μία πηγή κάλυψης των ελλείψεων εργατικών χεριών.
Οι δημοσιεύσεις του τουριστικού τύπου, ανέφεραν την τελευταία περίοδο, πάλι, για ελλείψεις σε εργατικά χέρια στον ελληνικό τουρισμό, ενώ έχουν αισιοδοξία για μία πολύ καλή φετινή τουριστική χρονιά.
Όμως γενικότερα οι συνθήκες απασχόλησης αλλάζουν δραστικά, και σαφώς επηρεάζονται σημαντικά από τις δημογραφικές αλλαγές και στη χώρα μας και γενικότερα στην Ευρώπη.
Αν και η τουριστική στρατηγική είναι για δωδεκάμηνο τουρισμό, για γεωγραφική διάχυση, για ποιοτική αναβάθμιση υπηρεσιών, και άλλα, επί της ουσίας, σε λίγες μόνο περιοχές επιτυγχάνονται αυτά: της Αθήνας που έχει σχεδόν 12μηνο τουρισμό, στην Κρήτη και μερικά άλλα νησιά, που έχουν ποιοτική αναβάθμιση λόγω νεότερων δομών και εγκαταστάσεων, αλλά η περιφερειακή ανισότητα των επιπέδων της τουριστικής ζήτησης βασιλεύει, και οι πέντε «τουριστικές περιφέρειες» καλύπτουν σχεδόν τα ¾ της τουριστικής κίνησης.
Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι μόνο στον τουρισμό. Στον τουρισμό και στην εστίαση εκτιμάται ότι πάλι έχουμε περίπου 80.000 κενές θέσεις εργασίας, αλλά ελλείψεις υπάρχουν και σε άλλους κλάδους, και όχι μόνο για χαμηλής ειδίκευσης χειρωνακτικές εργασίες. Είναι γνωστό το σημαντικό θέμα που αντιμετωπίζει η χώρα μας του δημογραφικού ή αλλιώς της ισορροπίας, αφενός των ατόμων που ζούν περισσότερα χρόνια, λόγω του ότι τώρα έχουμε μεγαλύτερο προσδόκιμο ηλικίας, και αφετέρου της υπογεννητικότητας, δηλαδή των λιγότερων ατόμων που θα είναι διαθέσιμα για να εργαστούν και για να καλύψουν συντάξεις ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, στοιχεία που έχουν επιβεβαιωθεί και από πρόσφατες μελέτες που διαπίστωσαν ότι οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι είναι μία πηγή κάλυψης των ελλείψεων εργατικών χεριών. Ο κλάδος του τουρισμού που είναι πολύ σημαντικός στην οικονομία, διαμαρτύρεται για σοβαρές ελλείψεις εργαζομένων, έστω και χαμηλών ειδικοτήτων. Η πληθυσμιακή συρρίκνωση στην περιφέρεια, μειώνει την απασχολησιμότητα στη πρωτογενή παραγωγή και στην αγροτική οικονομία.
Μελέτες επιβεβαιώνουν επίσης, ότι σε 10 χρόνια οι εταιρίες θα έχουν πρόβλημα να καλύψουν τις ανάγκες εργατικών χεριών και ένας τρόπος να συνεχίσουν την ανάπτυξη τους, θα είναι να αυξηθούν τα έτη εργασίας και να αξιοποιηθούν οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι, και άτομα με σύνταξη, που έχουν αρκετά χρόνια και εμπειρία, για να καλύψουν ανάγκες σε ένα οργανισμό.
Στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών το 2024 εγκαινιάσθηκε ο «μελλοντοστραφής διάλογος» για την αντιμετώπιση των προκλήσεων. Όμως στην Ελλάδα, η σημαντική και γνωστή πρόκληση των επιπτώσεων των δημογραφικών αλλαγών, φαίνεται να αγνοείται, ή να θεωρείται δευτερεύουσας σημασίας. Ένα ζήτημα, ωστόσο, που επηρεάζει οικονομικά, εθνικά και κοινωνικά όλες τις γενιές, και θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές επηρεάζοντας μεταξύ άλλων τη Generation Z, που ουσιαστικά τώρα θα μπεί στο εργασιακό περιβάλλον.
Η διαπιστούμενη μείωση του πληθυσμού, η ερημοποίηση της Ελληνικής Περιφέρειας, η συρρίκνωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, η μεγάλη χρονική παράταση της εργασιακής ζωής, για την εξασφάλιση βιοτικού επιπέδου και η ανεπαρκής εφαρμογή ουσιαστικών ενεργειών αντιμετώπισης, είναι ήδη εδώ και πρέπει να μας προβληματίσουν. Οι νέοι που σήμερα μπαίνουν στην αγορά εργασίας πρέπει να διερωτηθούν εάν ζώντας περισσότερα από 100 χρόνια, θα μπορούν να έχουν οικονομική δυνατότητα διατήρησης επιθυμητών συνθηκών διαβίωσης, εάν θα έχουν συντάξεις, και σε ποιες ηλικίες, εάν το κράτος θα μπορεί να παρέχει φροντίδα στους τότε ηλικιωμένους, που θα είναι πολύ περισσότεροι.
Οι διαστάσεις του δημογραφικού ζητήματος είναι διάφορες: υπογεννητικότητα, εργασιακές συνθήκες, κοινωνικές πολιτικές και παροχές, είναι μέρος μόνο των προβλημάτων που πρέπει να αντιμετωπισθούν. Η ιατρική και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου έχουν συμβάλει στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής, ενώ η γήρανση του πληθυσμού δημιουργεί σημαντικές προκλήσεις, που εκφράζονται με τη συρρίκνωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού και με αυξανόμενη εξάρτηση του μη ενεργού πληθυσμού, από αυτόν.
Από οικονομική σκοπιά, η δημογραφική μείωση του αριθμού των εργαζομένων και οι νέες συνθήκες και μορφές απασχόλησης, διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο στις επαγγελματικές επιδιώξεις των εργαζομένων. Ενώ η Generation Z εμφανίζεται η πιο αισιόδοξη γενιά απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη, σε μία πρόσφατη έρευνα της MARC (2025) το 42,4% των συμμετεχόντων ανησυχεί για πιθανές αρνητικές συνέπειες, όπως η απώλεια θέσεων εργασίας. Ήδη από το 2023 ο ΟΟΣΑ έχει προειδοποιήσει την Ελλάδα για ανάγκη ουσιαστικής αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, ενώ αντίστοιχη Έκθεση εκτιμά ότι το 2030 η Ελλάδα θα είναι η πιο γερασμένη χώρα της Ευρώπης, ενώ ο πληθυσμός μας, με τα σημερινά δεδομένα θα μειώνεται.
Στοιχεία που έχουν επιβεβαιωθεί και από πρόσφατες μελέτες, διαπιστώνουν επίσης ότι οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι είναι μία πηγή κάλυψης των ελλείψεων των εργατικών χεριών, που ήδη αρχίζουν και αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις. Άρα θα δημιουργηθούν νέα περιβάλλοντα, όπου νεότεροι και ηλικιωμένοι εργαζόμενοι θα πρέπει να έχουν αρμονική εργασιακή συμβίωση.
Αυτά τα δεδομένα δημιουργούν επιπτώσεις και στους νεότερους, που ετοιμάζονται τώρα, για να μπουν στην αγορά εργασίας. Τι θα κάνουν και τι θέλουν, οι νέοι που τώρα μπαίνουν στην αγορά εργασίας, πώς μπορούν οι μεγαλύτεροι να τους βοηθήσουν, τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις, πώς το αντιμετωπίζει η πολιτεία, και κυρίως με τι είδους συνεργασία μεταξύ των νεότερων και των μεγαλύτερων σε ηλικία γενεών χρειάζεται; Οι σημερινοί εργαζόμενοι πώς θα εξασφαλίσουν το επιθυμητό επίπεδο διαβίωσης ενώ θα προχωρούν ηλικιακά;
Αντίστοιχες είναι και οι προκλήσεις για το ασφαλιστικό, δεδομένου ότι οι άνω των 65 ετών θα αυξηθούν από 22% ως 23% του πληθυσμού, σήμερα, στο 32% τα επόμενα 30 χρόνια. Δυστυχώς, παραμένει στην Ελλάδα, η εικόνα «φτωχών συνταξιούχων», παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια δόθηκαν αυξήσεις στις συντάξεις. Έτσι έξι στις δέκα συντάξεις εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από τα 1.000 ευρώ, ενώ η μέση κύρια σύνταξη φθάνει μόλις τα 840,70 ευρώ μεικτά.
Το ασφαλιστικό είναι μία βραδυφλεγής βόμβα, που θα την βρούμε μπροστά μας, δεδομένου ότι η μέση γήρανση του πληθυσμού δεν φαίνεται να μπορεί να αναστραφεί, και σύμφωνα με το Κ.Ε.Π.Ε. ίσως αποτελεί και την μεγαλύτερη απειλή στην οικονομία, γιατί μειώνεται και η κρίσιμη για αυτήν ηλικιακή ομάδα των 30-40 ετών, και αντίστοιχα αυξάνονται οι εργαζόμενοι άνω των 65 ετών.
Διαδικτυακή συνάντηση για τη διαγενεακή συνεργασία στο εργασιακό περιβάλλον
Είναι σαφής η ανάγκη να αρχίσουν να απασχολούν τις εμπλεκόμενες γενιές τους νέους και τους ηλικιωμένους. Στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες η ευαισθητοποίηση είναι έντονη. Ήδη, το θέμα της διαγενεακής συνεργασίας και από κοινού αντιμετώπισης βρίσκεται σε εξέλιξη. Χρειάζεται και στην χώρα μας.
“Η εργασία σε κάθε ηλικία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι δικαίωμα!”
Αυτά τα θέματα και γενικότερα, θα συζητηθούν στην πρώτη – ανοικτή διαδικτυακή – συνάντηση με τίτλο: “Η εργασία σε κάθε ηλικία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι δικαίωμα!” που οργανώνει το «ΕΡΓΟ CIF – ΙΣΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ».
Το έργο που συγχρηματοδοτείται από το CIVIC INNOVATION FUND, προβλέπει τη διοργάνωση ανοιχτών συζητήσεων με το κοινό, σε Ελλάδα και Κύπρο, όπου εργαζόμενοι όλων των ηλικιών, καλούνται να διερευνήσουν την επίδραση της μακροβιότητας στον εργασιακό χώρο και το μέλλον του δημογραφικού, και να προτείνουν λύσεις για την οικοδόμηση συμπεριληπτικών δημοκρατικών κοινωνιών, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.
Λεπτομέρειες για το Έργο στο Το Έργο CIF – Η Ισοκρατική δημοκρατία σε δράση
Στη διαδικτυακή συζήτηση προσκαλούνται να συμμετέχουν πολίτες όλων των ηλικιών, φοιτητές και εργαζόμενοι, ενώ θα τοποθετηθούν με τις εισηγήσεις και τις παρεμβάσεις τους, καθηγητές από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, το New York College, και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα, και ελπίζουμε ότι και οι νεώτεροι συμμετέχοντες θα έχουν ενεργή συμμετοχή.
Για να λάβετε το Πρόγραμμα και τον σύνδεσμο της διαδικτυακής σύνδεσης, συμπληρώστε την αίτηση δωρεάν συμμετοχής στον σύνδεσμο: https://forms.gle/NEmuXw1zfCQfA1mC8 .
Ο Χρήστος Πετρέας είναι συνεργάτης Σύνταξης – Special Features Editor του Travel Daily News Media Network. Ως επιστημονικός / επιχειρησιακός / τουριστικός / στρατηγικός / εκπαιδευτικός / σύμβουλος σε υπουργεία, φορείς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και επιχειρήσεις, επαγγελματικά ασχολείται με θέματα στρατηγικής επιχειρηματικής, τουριστικής και περιφερειακής ανάπτυξης και μάρκετινγκ προορισμών καθώς και ειδικών – εναλλακτικών μορφών, με υπέρ 25ετή εμπειρία στην Ελλάδα και σε ξένες χώρες (Ευρώπη, ΗΠΑ, Αφρική) και ως Ανώτερος Εμπειρογνώμων EE (Βαλκάνια, Ευρώπη, Μεσόγειο). Έχει σπουδάσει πληροφορική, τουρισμό και διοίκηση επιχειρήσεων στις ΗΠΑ και έχει εκτεταμένο ακαδημαϊκό, επιστημονικό, συγγραφικό και αρθρογραφικό έργο, από το 1988 (>200 συγγραφές – εργασίες – δημοσιεύσεις), στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα. Μέλος – νυν και πρώην – Διοικητικών Συμβουλίων επαγγελματικών φορέων τουριστικού ενδιαφέροντος, εντός και εκτός Ελλάδος.
Source: traveldailynews.gr
