Η Σέριφος κερδίζει διεθνή αναγνώριση, χάρη στην πολιτιστική και μεταλλευτική της κληρονομιά.
Η Σέριφος, με το μοναδικό ιστορικό μεταλλευτικό τοπίο της, εντάσσεται στον κύκλο 2025 του προγράμματος World Monuments Watch του Παγκόσμιου Ταμείου Μνημείων (WMF), αποκτώντας διεθνή αναγνώριση για την πολιτιστική της κληρονομιά. Η ανακοίνωση της ένταξης έγινε στις 15 Ιανουαρίου 2025 και επισημαίνει την αξία του τοπίου ως τεκμήριο της βιομηχανικής ιστορίας του Αιγαίου και της Ελλάδας. Η πρόταση της Σερίφου υποστηρίχθηκε από σημαντικούς ελληνικούς φορείς, όπως το Εργαστήριο Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH) και τον Σύλλογο Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου, οι οποίοι εργάστηκαν συστηματικά για την αναγνώριση της σημασίας του τοπίου και την προστασία του από τις σύγχρονες απειλές.
Από το 1870 έως το 1965, η Σέριφος υπήρξε κορυφαίο μεταλλευτικό κέντρο της χώρας, με την εξόρυξη σιδηρομεταλλεύματος να διαμορφώνει τόσο το τοπίο όσο και την κοινωνία του νησιού. Σήμερα, το μεταλλευτικό τοπίο της νοτιοδυτικής Σερίφου περιλαμβάνει ιστορικά στοιχεία, όπως τις σκάλες φόρτωσης, τις εργατικές κατοικίες και τα εκτεταμένα δίκτυα μεταλλευτικών στοών και σιδηροδρομικών διαδρομών, τα οποία αναδεικνύουν τη βιομηχανική κληρονομιά του νησιού. Παρά τον χαρακτηρισμό μεμονωμένων θέσεων ως διατηρητέων, το μεταλλευτικό τοπίο της Σερίφου στερείται ολοκληρωμένης νομικής προστασίας.
“Η ένταξη στο πρόγραμμα World Monuments Watch μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ενίσχυση της νομικής προστασίας του τοπίου και την εξασφάλιση πόρων για την επείγουσα συντήρησή του”, δήλωσε η Δρ. Ουρανία Βιζυηνού, επικεφαλής της ομάδας που υπέβαλε την υποψηφιότητα. “Η συμπερίληψη του Ιστορικού Μεταλλευτικού Τοπίου της Σερίφου στο πρόγραμμα Watch υποστηρίζει τις προσπάθειες για την προστασία αυτής της αξιοσημείωτης κληρονομιάς ως ενιαίου συνόλου, ενώ παράλληλα προωθεί την ανάπτυξη τουρισμού που ωφελεί και ενδυναμώνει την τοπική κοινωνία”, δήλωσε η Bénédicte de Montlaur, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του WMF.
Το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, σε συνεργασία με τον Δήμο Σερίφου, έχει εκπονήσει τη μελέτη για την προστασία και ανάδειξη του τοπίου. “Η Σέριφος αντιπροσωπεύει μια μοναδική ευκαιρία να αναδείξουμε το βιομηχανικό παρελθόν της Ελλάδας και του Αιγαίου”, δήλωσε ο Καθ. κ. Νίκος Μπελαβίλας, διευθυντής του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ. “Η εμπειρία μας δείχνει πως μπορούμε να δημιουργήσουμε στη Σέριφο ένα πρωτοποριακό νησιωτικό πάρκο-μουσείο. Αλλά αυτό απαιτεί άμεση δράση, ειδικά για τη σκάλα φόρτωσης στο Μεγάλο Λιβάδι που κινδυνεύει με κατάρρευση”. Η δημιουργία ενός υπαίθριου μουσείου που θα εκτείνεται από το Μεγάλο Λιβάδι έως τον Κουταλά είναι μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου διάσωσης και ανάδειξης του τοπίου. “Η ένταξη στο πρόγραμμα World Monuments Watch αποτελεί δικαίωση των προσπαθειών της τοπικής κοινωνίας για την προστασία αυτού του μοναδικού τοπίου”, δήλωσε η κα Άννα Ταβουλάρη, πρόεδρος του Συλλόγου Μεγάλου Λιβαδίου Σερίφου.
Η υποψηφιότητα υποστηρίχθηκε επίσης από το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH), που αναγνώρισε τη σημασία του μεταλλευτικού τοπίου της Σερίφου στην πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας και διεθνώς. “Η επιλογή της Σερίφου για τον κύκλο 2025 του προγράμματος Watch προέκυψε μετά από εκτενή αξιολόγηση περισσότερων από 200 υποψηφιότητες”, αναφέρει η ανακοίνωση του WMF. Με τη στήριξη του προγράμματος Watch, η Σέριφος ελπίζει να επιτύχει την προστασία και ανάδειξη του μεταλλευτικού τοπίου, υπογραμμίζοντας την αξία του για την τοπική κοινωνία και τη διεθνή πολιτιστική κληρονομιά, όπως επισημαίνεται στη μελέτη “Βιώσιμη Ανάπτυξη Σερίφου κάτω από τουριστική πίεση”. Η μελέτη αυτή καταδεικνύει ότι η ανάδειξη του μεταλλευτικού τοπίου μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα στρατηγική για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Η προστασία και η αξιοποίηση του μεταλλευτικού τοπίου δεν συμβάλλει μόνο στην ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας, αλλά και στη βιώσιμη ανάπτυξη της Σερίφου, προσαρμοσμένης στις ανάγκες του σύγχρονου τουριστικού τοπίου.
Η πρόταση για την ένταξη του τοπίου του Μεγάλου Λιβαδίου – Κουταλά στον κατάλογο του World Monuments Watch (WMW) 2025, όπως κατατέθηκε στις 15 Μαρτίου 2024, φέρνει στο προσκήνιο την πολιτιστική και βιομηχανική αξία της περιοχής. Συνδυάζοντας αρχαιολογικά ευρήματα από διάφορες ιστορικές περιόδους με τα ίχνη μίας από τις πιο σημαντικές μεταλλευτικές δραστηριότητες στην Ελλάδα, η περιοχή καλύπτει περισσότερα από 1.000 στρέμματα. Περιλαμβάνει 9 προϊστορικά και κλασικά μνημεία, καθώς και 23 νεότερα μεταλλευτικά κτίρια και υποδομές, συνδέοντας τη μεταλλευτική ιστορία με την πολιτιστική κληρονομιά της.
Το πρόγραμμα WMW, το οποίο ιδρύθηκε το 1996, αναγνωρίζει και προστατεύει τα απειλούμενα πολιτιστικά και βιομηχανικά μνημεία παγκοσμίως. Κάθε δύο χρόνια, επιλέγονται νέες τοποθεσίες για να εστιάσουν την προσοχή της διεθνούς κοινότητας σε μνημεία που κινδυνεύουν, ενώ παρέχει χρηματοδότηση και υποστήριξη σε έργα προστασίας. Από την ίδρυσή του, το πρόγραμμα έχει συνεισφέρει πάνω από 120 εκατομμύρια δολάρια σε έργα προστασίας για σχεδόν 350 μνημεία και έχει ενισχύσει τις τοπικές κοινότητες εξασφαλίζοντας επιπλέον χρηματοδότηση. Η ένταξη του τοπίου του Μεγάλου Λιβαδιού – Κουταλά στον κατάλογο του WMW θα αποτελέσει σημαντικό βήμα για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της Σερίφου και τη διατήρηση της ιστορικής της ταυτότητας για τις επόμενες γενιές.
Αυτό το εγχείρημα έρχεται σε μια εποχή που η προστασία της βιομηχανικής κληρονομιάς αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία, καθώς ο κόσμος αναγνωρίζει τη μοναδικότητα και την ιστορική αξία των βιομηχανικών τοπίων που διαμορφώθηκαν μέσα από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Η στήριξη του World Monuments Watch προσφέρει όχι μόνο διεθνή αναγνώριση, αλλά και τη δυνατότητα για συνεργασία με άλλους φορείς και οργανισμούς που μπορούν να συνεισφέρουν στην προστασία και αποκατάσταση των μνημείων, ενώ ενισχύει τις προσπάθειες για τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής. Με την αναγνώριση του Μεγάλου Λιβαδίου – Κουταλά ως παγκόσμιου μνημείου, η Σέριφος μπαίνει σε μια νέα εποχή προστασίας της κληρονομιάς της, με στόχο την ανάδειξη και τη διατήρηση του μοναδικού αυτού τοπίου για τις επόμενες γενιές. Η World Monuments Fund (WMF) ανακοίνωσε τα 25 μνημεία που περιλαμβάνονται στο Watch του 2025, τα οποία αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις προστασίας. Ανάμεσα σε αυτά περιλαµβάνεται ένα εύρος μνημείων πολιτιστικής κληρονοµιάς που αντιμετωπίζουν κρίσιµες προκλήσεις όπως ο Ιστορικός Αστικός Ιστός της Γάζας, η Εστία των Εκπαιδευτικών του Κιέβου, οι Aκτές της Ανατολικής Αφρικής, η Παλαιά Πόλη της Αντιόχειας και το Παρεκκλήσιο της Σορβόννης. Συνολικά, οι 25 τόποι προέρχονται από 29 χώρες σε πέντε ηπείρους, καθώς και τη Σελήνη.
Ο κος Γιάννης Σπιλάνης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής του Εργαστηρίου Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης δήλωσε: “Η ανάδειξη του μεταλλευτικού τοπίου της Σερίφου ως ένα από τα 25 παγκόσμια μνημεία που επιλέχθηκαν από το πρόγραμμα Watch του World Monuments Fund (WMF) για το 2025 αποτελεί μια σημαντική αναγνώριση της πολιτιστικής αξίας του νησιού και της ιστορικής σημασίας του μεταλλευτικού του τοπίου. Η επιλογή αυτή επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα της μελέτης του Εργαστηρίου Τοπικής και Νησιωτικής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η οποία αναδεικνύει τον πολιτιστικό χαρακτήρα των μεταλλείων ως βασικό στοιχείο της ταυτότητας του νησιού.
Τα μεταλλεία της Σερίφου δεν είναι μόνο ένας τοπικός πόρος αλλά έχουν και παγκόσμια σημασία, καθώς συνδέονται με την ιστορία του Αιγαίου και της παγκόσμιας παραγωγικής διαδικασίας από την αρχαιότητα. Η διατήρηση και ανάδειξή τους, καθώς και η αναγνώριση της κληρονομιάς τους, είναι κρίσιμη για την εθνική και διεθνή πολιτιστική κληρονομιά. Η πρωτοβουλία για την προστασία και την αναγνώριση αυτών των μνημείων συνδέεται με την αναθεώρηση του τουριστικού μοντέλου της Σερίφου, προκειμένου να προσελκύσει επισκέπτες που ενδιαφέρονται για την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά του νησιού.
Η συνεργασία μεταξύ του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ και των τοπικών φορέων είναι σημαντική για την επιστημονική υποστήριξη και την εξεύρεση πόρων για την προστασία των μνημείων, όπως η επισκευή του Διοικητηρίου και των σκάλων φόρτωσης σε Μ. Λιβάδι και Κουταλά, τα οποία θα γίνουν σημεία αναφοράς για τους επισκέπτες. Επιπλέον, η δημιουργία του Κέντρου Σεριφιακών Μελετών ενισχύει τη στρατηγική για την ανάδειξη και άλλων πτυχών της ιστορίας του νησιού και την ανάπτυξη ενός βιώσιμου μοντέλου για την τοπική κοινωνία. Η αναγνώριση του μεταλλευτικού τοπίου ως παγκόσμιο μνημείο μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για περαιτέρω πρωτοβουλίες από το Υπουργείο Πολιτισμού, με στόχο τη διάσωση και την προστασία των μνημείων και την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας μέσω της πολιτιστικής κληρονομιάς”.
Η Γιώτα Μοσχοπουλίδου είναι πτυχιούχος Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων και Απόφοιτη Μεταπτυχιακού ΔΠΜΣ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με επιστημονική κατεύθυνση “Τουρισμός και Περιφερειακή Ανάπτυξη”.Δραστηριοποιείται ως Επιστημονική Σύμβουλος Τουριστικής Ανάπτυξης, με πολυετή εμπειρία στο φάσμα του τουριστικού γίγνεσθαι και εξειδίκευση στο Τουριστικό Μάρκετινγκ και την Περιφερειακή Ανάπτυξη.Ως επιστημονική συντάκτρια του TravelDailyNews αρθρογραφεί πάνω σε θέματα Ανάπτυξης/Βιωσιμότητας/Καινοτομίας- Τεχνολογίας/Εναλλακτικών Μορφών και Πολιτισμού. Είναι υπεύθυνη για τις βιβλιοπαρουσιάσεις του επιστημονικού κλάδου του τουρισμού.
Source: traveldailynews.gr
